Onkruid of vrijwillig kruid?
Onze tuinders delen graag hun ervaringen, maar ook persoonlijke verhalen van op de tuin. In deze blog schrijft Michiel Mildner over het nut van onkruid. Zijn het wel echt on-kruiden, of hebben ze ook nut voor de tuin?
Iedereen kent het, de repeterende arbeid die onkruid wieden is. Vaak worden zorgvuldig alle opkomende plantjes in tuinbedden of voegen weggehaald en ver weggestopt. Maar is onkruid echt zo slecht als we denken? Is het echt on-kruid? Of hebben deze kruiden een verborgen nut? Je zal je misschien verbazen maar veel onkruiden zijn erg nuttige planten die voor verschillende doeleinden te gebruiken zijn. Ik zal aan de hand van een paar onkruiden die we vaak in de tuin tegenkomen vertellen wat de positieve eigenschappen van deze planten zijn.
Zomerpostelein (Portulaca oleracea)
Een over de grond kruipend vetplantje dat vaak op arme en droge zandgronden voorkomt. Ik ben hier veel mee in aanraking gekomen toen ik een moestuintje had op zo’n soort grond. Werkelijk niets wilde er groeien tot dat ik eens dichterbij ging kijken naar de bruinrode stengels en vetplant-achtige bladeren van de zomerpostelein. Ondanks dat het een droge zomer was leek dit plantje nergens last van te hebben. Toen ik erachter kwam dat dit plantje eetbaar is heb ik die zomer wekenlang heerlijke maaltijden met deze plant gemaakt. Het plantje smaakt heerlijk op een boterham met kaas, even kort in de wok of in de stamppot. De zomerpostelein komt in Europa het meeste voor rond de middellandse zee het is dan ook niet gek dat in de oudheid de Egyptenaren, Romeinen en Grieken al bekend waren met dit plantje. Tegenwoordig kan je de zaden kopen van deze plant en wordt hij op veel biologische markten zelfs verkocht als groente. Met droge en warme zomers kunnen we juist met dit makkelijke en smaakvolle plantje een goede oogst verwachten en de zomerpostelein verwelkomen in onze tuinen.
Melganzenvoet (Chenopodium album)
De melganzenvoet ook wel melde of gewoon ganzenvoet genoemd is een enorm groeikrachtige plant die wel meer dan een meter hoog kan worden. Hij kan zichzelf ontzettend snel verspreiden door de tuin. Op braakliggende of losgewoelde stukken aarde voelt deze plant zich het meest thuis. Maar ook deze plant is eetbaar. Ik was eens bij een tuinder waar de hele tunnelkas was volgelopen met melganzenvoet. Hij besloot echter om het te laten staan omdat het geen onderhoud vroeg en eetbaar is. Het is dus een makkelijke en nuttige plant om te laten groeien. De bladeren van de melganzenvoet zijn rauw te eten, bijvoorbeeld een salade, maar hiervoor heb je wel jonge kleine blaadjes nodig. Ook kunnen de bladeren in een soep of een stamppot worden verwerkt. Let wel op: net als de rabarber heeft deze plant het stofje oxaalzuur in zich. Het is dus niet verstandig om er ontzettend veel achter elkaar van te eten. De zaden die zichtbaar zijn als kleine bolletjes aan de plant zijn ook te gebruiken als toevoeging aan meel om broden mee te maken. Voor de vogelliefhebber heeft deze plant ook grote waarde want de zaden van deze plant zijn geliefd bij vinken, mussen en duiven.
Witte klaver (Trifolium repens)
De witte klaver is een plantje dat overal makkelijk kan groeien. Klavers zijn vlinderbloemige net zoals lupines, peultjes, kapucijners, tuinbonen en sperziebonen. Deze vlinderbloemige plantjes werken graag samen met Rhizobium bacteriën. Deze bacteriën kunnen stikstof uit de lucht halen en vervolgens in de grond opslaan in knolletjes. Het is dus ontzettend handig om witte klaver in de tuin te laten staan omdat deze stikstof aan jouw bodem toevoegt en zo als het ware jouw bodem verreikt zonder dat je daarvoor iets hoeft te doen. Daarnaast is de witte klaver erg populair bij inheemse bijen, hommels en vlinders.
Brandnetel (Urtica)
De brandnetel is niet altijd even geliefd in de tuin. Je kan je er flink aan bezeren en ze kunnen erg in de weg gaan staan. Maar ook de brandnetel is een nuttige plant. Je kan thee van de bladeren zetten die erg gezond is of je kan er een soep van maken. Er zitten veel vitaminen in de bladeren van de brandnetel en ook nog eens veel mineralen die je helpen om een sterk immuunsysteem te behouden. De brandnetel is daarnaast een waardplant voor vele vlinders waaronder de kleine vos, de atalanta en de dagpauwoog. Lieveheersbeestjes die bladluizen in de tuin bestrijden, bewonen ook vaak brandnetel planten. De brandnetel trekt dus veel prachtige en nuttige dieren aan in de tuin.
Paardenbloem (Taraxacum officinale)
Zijn naam heeft deze bloem te danken aan de paarden die erg graag van deze bloem eten. Maar ook geiten, schapen en koeien eten deze bloem vaak. Het schijnt dat ze deze bloem eten als medicijn en zelf weten wanneer ze het nodig hebben. De paardenbloem bloeit als een van de eerste bloemen en is daarom erg belangrijk voor allerhande bijen en andere bestuivers. Maar niet alleen voor het dierenrijk heeft deze plant veel nut. Ook voor de bodem is deze plant erg goed. Met zijn lange penwortel kan de paardenbloem compacte bodems weer losmaken en zorgt de paardenbloem dat dichtgeslagen bodems weer makkelijk water op kunnen nemen. Ook voor de mens is de paardenbloem geschikt. Vooral de mooie gele bloemen zijn lekker in een salade of in een siroop.
